Nguyên lý Duyên khởi được trình bày trong 12 nhân duyên như thế nào?
2/18/2023 7:13:33 PM
Để hiểu rõ hình thức vận hành của 12 nhân duyên, trước hết bạn cần ghi nhớ trình tự cụ thể và tên gọi cụ thể của mỗi chi phần nhân duyên, theo thứ tự sau đây: Vô minh, hành, thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử.
Mỗi chi phần nhân duyên là một khoen xích vừa nối kết với và vừa làm điều kiện cho chi phần kế tiếp sinh khởi. Ví dụ: duyên vào
vô minh nên
hành sinh khởi, duyên vào
hành,
thức sinh khởi, duyên vào
thức,
danh sắc sinh khởi... Mười hai chi phần nhân duyên vận hành
theo hai chiều: sinh khởi và hoàn diệt. Ví dụ:
vô minh duyên
hành,
hành duyên
thức... là chiều sinh khởi;
vô minh diệt nên
hành diệt,
hành diệt nên
thức diệt ... là chiều đoạn diệt. Ở đây, chiều tập khởi sẽ dẫn đến khổ đau và chiều đoạn diệt dẫn đến sự chấm dứt khổ đau.
Bên cạnh hai hướng vận hành trên, còn một cách nhìn khác theo quan hệ nhân quả của 12 nhân duyên được trình bày như sau: vô minh và hành là
nhân quá khứ, thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ là
quả hiện tại; ái, thủ, hữu là
nhân hiện tại, và sinh, lão tử là
quả vị lai.
| Nhân quá khứ |
Quả hiện tại |
Nhân hiện tại |
Quả vị lai |
| Vô minh Hành |
Thức
Danh sắc
Lục nhập
Xúc Thọ |
Ái
Thủ
Hữu |
Sinh Lão tử |
Dĩ nhiên cách phân loại này nhằm chỉ đến mối liên hệ nhân quả của 12 nhân duyên nên yếu tố thời gian ở đây chỉ được dùng cho dễ hiểu mà thôi. Có nghĩa là 12 nhân duyên luôn có mặt trong đời sống hiện tại của chúng ta, của những chúng sanh chưa giác ngộ. Trên đây là hình thức vận hành của Duyên khởi. Vấn đề còn lại bạn cần phải đi vào quán sát từng chi phần nhân duyên để hiểu rõ tính chất và duyên hệ của nó.
| 12 Nhân Duyên |
P. Paticasamuppada |
Eng. 12 Links of
Dependent
Origination |
| Vô minh |
avijjā |
ignorance |
| Hành |
sankhārā |
karma formations |
| Thức |
viňňāna |
consciousness |
| Danh sắc |
nāma rūpa |
mind body / name and form |
| Lục nhập |
āyatana/ salāyatana |
six sense bases |
| Xúc |
phassa |
contact |
| Thọ |
vedanā |
feeling |
| 12 Nhân Duyên |
P. Paticasamuppada |
Eng. 12 Links of
Dependent
Origination |
| Ái |
tanhā |
craving |
| Thủ |
upādāna |
grasping |
| Hữu |
bhava |
becoming |
| Sinh |
jāti |
birth |
| Lão tử |
jarā maranam |
old age and death |