Chúng sanh tức là vô lượng tâm vọng niệm sanh khởi suốt ngày đêm nơi thân mình.
Kinh Đại Tập nói:
“Ngày đêm trong mỗi niệm mỗi niệm thường sanh khởi vô lượng trăm ngàn chúng sanh”.
Kinh Tịnh Độ Tam Muội nói:
“Một niệm thọ một thân. Niệm thiện thọ thân trên cõi trời, trong loài người. Niệm ác thọ thân trong ba đường ác. Trăm niệm thọ trăm thân. Ngàn niệm thọ ngàn thân.
Một ngày một đêm gieo trồng cội gốc sanh tử. Về sau sẽ thọ tám ức năm ngàn vạn thân tạp loại, cho đến trong trăm năm gieo trồng thân ở đời sau mang lông đội sừng khắp nơi trên mặt đất cõi nước Đại thiên”.
Nếu một niệm không sanh, điềm nhiên trở về bản tánh. Nên nói, độ chúng sanh hư vọng, rõ niệm là không, không có chỗ khởi. Lại nói, chẳng thấy có chúng sanh để độ. Còn bảo rằng, độ hết tất cả chúng sanh mới thành Chánh Giác, đó tức là ý chỉ này.
Kinh Hoa Nghiêm nói:
“Thân là kho chánh pháp
Tâm là đèn vô ngại Chiếu soi các pháp không Gọi là độ chúng sanh”.
Hạnh mình đã lập, lại nói để chỉ dạy người, giúp cho ai nấy đều quán xét tâm tánh trở về nương tựa pháp này. Đó là lòng từ bi chơn thật, sự hóa độ rốt ráo.
Từ phàm vào Thánh do môn vạn thiện, trước phát tâm Bồ đề rất là bậc nhất. Đây chính là hạnh đứng đầu các hạnh, là chỗ ban đầu để tiến vào đạo, bao quát trước sau không thể tạm thời bỏ phế.
Kinh Phạm Võng nói:
“Nếu là Phật tử nên thường khởi lòng đại bi, cho đến nếu thấy trâu ngựa heo dê tất cả súc sanh thì tâm nghĩ miệng nói: Các ngươi là súc sanh nên phát tâm Bồ đề!
Bồ Tát vào khắp mọi nơi núi rừng, đồng bằng, sông ngòi, khiến cho tất cả chúng sanh đều phát tâm Bồ đề. Nếu Bồ Tát không phát tâm giáo hóa chúng, phạm tội khinh cấu”.
Kinh Hoa Nghiêm nói:
“Muốn thấy tất cả chư Phật trong mười phương, muốn bố thí kho tàng công đức vô tận, muốn diệt trừ khổ não cho chúng sanh thì nên nhanh chóng phát tâm Bồ đề”.
Lại nói, tâm Bồ đề giống như hạt giống có thể làm tăng trưởng pháp bạch tịnh cho chúng sanh. Tâm Bồ đề giống như mặt đất, vì có thể giữ gìn tất cả thế gian. Tâm Bồ đề giống như nước trong, vì có thể rửa sạch tất cả sự nhơ bợn của phiền não. Tâm Bồ đề giống như ngọn lửa lớn, vì có thể thiêu đốt tất cả củi kiến chấp.