Thế nào là bốn niệm xứ ?
2/18/2023 8:13:30 AM
Bốn niệm xứ (smrti upasthàna) là nền tảng tu tập trong thiền định. Bốn niệm xứ là bốn chủ đề quán niệm hay là bốn nền tảng để quán niệm (Smrti) trong tiến trình tu tập thiền định, bao gồm: thân thể (body), cảm thọ (feeling), tâm thức (mind), và pháp (các đối tượng của ý thức). Bạn có thể xem biểu đồ dưới đây để hiểu một cách tổng quát về bốn niệm xứ.
| Bốn niệm xứ |
Phân loại |
Ý nghĩa |
Mục đích |
| Thân |
Toàn bộ cơ thể vật lý cả bên trong và bên ngoài. |
Quán toàn thân để thấy rõ tính chất vô thường và nhơ uế của thân. |
Xa lìa lòng ái nhiễm bao gồm: dục ái, hữu ái, và vô hữu ái. |
| Thọ |
Cảm thọ: khổ, lạc, và trung tính. |
Quán các loại cảm thọ để thấy rõ chúng là điều kiện (thức ăn) của các loại tâm thức. |
Chặt đứt gốc rễ của mọi sự tham ái. |
| Tâm |
Dòng chảy của tâm |
Quán tâm để thấy rõ sự vận hành của nó qua các loại tâm như tham, sân, si, mạn, nghi... |
Xa lìa mọi kiến chấp, chấp thủ, đạt đến tâm thanh tịnh, và sinh khởi tuệ giác. |
| Pháp |
Các sắc pháp: sắc (biểu và vô biểu), âm thanh, hương khí, mùi vị, xúc chạm, các đối tượng của ý thức. |
Quán các sắc pháp (thuộc về vật lý) để thấy rõ sự sinh thành, tồn tại, biến chuyển, và hoại diệt. |
Đạt đến tuệ giác vô nhiễm, thanh tịnh, giải thoát. |