KHỔ…
Tại Tinh xá Kỳ viên, một hôm có bốn vị Tỳ kheo tranh luận nhau về vấn đề “Cái gì là khổ nhứt của thế gian?”. Vị thứ nhứt nói: “Dâm dục là khổ nhứt”. Vị thứ hai nói: “Ðói khát là khổ nhứt”. Vị thứ ba nói: “ tức giận là khổ nhứt”. Vị thứ tư nói: “Các Ngài nói sai hết! Kinh sợ là khổ nhứt”. Bốn ông không ai chịu ai.
Trong khi đó bỗng nhiên đức Phật đến. Ngài hỏi duyên cớ, các vị thuật lại như trên.
Phật dạy: “Các ông đàm luận nghĩa chữ khổ chưa đến nơi đến chốn. Cái khổ nhứt trong thế gian không chỉ qua cái thân. Vì có thân nên phải chịu đói, khát, rét, bức, tức giận, dâm dục, oan gia tụ đầu… Thân là gốc khổ! Thân là nguồn họa! Bao nhiêu nỗi lao tâm khổ tức, bao nhiêu điều lo sợ hãi hung, bao nhiêu phiền não dày xéo tâm trí… Nói rộng ra những sự tàn hại lẫn nhau, sống, chết, đau khổ không ngừng trong ba cõi cái thân phải chịu cả. Cho biết thân là cái khổ nhứt. Các ông phải tu tịch diệt, giữ tâm cho chân chính, thản nhiên đừng màng tưởng đến những cái phù hoa bèo bọt của đời, thì sẽ thoát được đau khổ, và chứng Niết bàn an lạc…”.
VUI
Hồi đó Phật ở nước Xá Vệ. Ngài ngự trong Tinh xá Kỳ đà, vườn ông Cấp cô Ðộc.
Có bốn vị Tân học Tỳ kheo ngồi chơi trong vườn hoa, chuyện trò vui vẻ. Mùi hương hoa phảng phất, gây cho họ những ý nghĩ lạc quan. Họ đưa ra vấn đề “vui” để đàm luận cùng nhau: “trên thế gian, cái gì vui nhứt?”.
Một vị nói: “Ðầu năm, trăm hoa đua nở, cây cối xanh tươi, bấy giờ thì thưởng thức thú xuân, có lẽ vui nhứt”.
Một vị nói: “Gia đình sum họp, ăn uống vui chơi, đánh nhạc múa hát, tình tang tang tình…có lẽ vui nhứt”.
Một vị nói: “lắm tiền nhiều của, muốn gì được nấy, lên xe xuống ngựa, quân hầu đầy tớ ra vào tấp nập, có lẽ vui nhứt”.
Một vị nói: “vợ đẹp hầu xinh, quần là áo lượt, nước hoa thơm nứt, son phấn điểm trang, vui chơi cho thỏa chí, có lẽ vui nhứt”.
Bỗng đức Phật đi đến. Với một dáng điệu uy nghiêm nhưng thương mến, Ngài bảo bốn thầy tỳ kheo kia rằng:
Các ông sai rồi! Những điều các ông đàm luận với nhau đó, chỉ là con đường đau khổ, lo sợ, nguy thân, mất mạng, chứ không phải sự vui vĩnh viễn đâu! Vạn vật, mùa xuân thì tươi, qua thu, đông thì tàn rụng. Gia đình hoan lạc có ngày phải biệt ly. Của cải, xe ngựa thuộc về ngũ gia, một mai rồi cũng tan mất hết. Vợ đẹp hầu xinh là gốc của sự yêu ghét. Yêu, vui rồi sinh lo buồn; tham dục kết quả đi đến sự sợ hãi. Nếu không yêu vui, tham dục thì không lo buồn, sợ hãi gì hết. Kẻ phàm phu ở đời, gây thù kết oán, mất mạng, diệt nòi đau khổ vô kể…cho đến sa vào tam đồ, bát nạn, muôn ngàn đau khổ lo âu cũng do đó sinh ra…”
Bốn vị nghe Phật dạy xong, tỉnh ngộ, hổ thẹn sám hối, dốc lòng cầu đạo. ^