Vì chuyện thị phi làm thối bồ đề tâm
Kính bạch thầy, con là một Phật tử quy y và đi chùa đã lâu, nhưng mỗi khi con vô chùa, con lại nghe lắm chuyện thị phi. Họ phê bình nói xấu người nầy, người kia đủ thứ chuyện. Thấy vậy, thú thật con rất là bất mãn và tự hỏi tại sao họ biết đi chùa mà còn nhiều chuyện như vậy? Thế thì đâu có khác gì người đời, xin lỗi, còn hơn người đời nữa không chừng. Từ đó Bồ đề tâm của con lại bị thối thất chán nản không còn muốn đi chùa nữa. Vậy xin thầy có cách nào chỉ dạy cho con để con đừng bị thối thất Bồ đề tâm không? Con cảm ơn thầy nhiều.
8/1/2022 1:04:01 PM
Qua câu hỏi trên, tôi rất thông cảm cho tâm trạng và trình độ hiểu biết về Phật pháp của Phật tử. Mặc dù Phật tử quy y và đi chùa đã lâu, nhưng sự tu học của Phật tử vẫn chưa được vững vàng cho lắm. Chính vì thế, nên Phật tử mới đâm ra chán nản thối thất Bồ đề tâm và không muốn đi chùa nữa. Phật tử nên biết rằng, không phải ai quy y và đi chùa lâu năm cũng đều là người tốt có phẩm chất đạo đức hết đâu. Bởi quy y và đi chùa chưa phải là tu. Đó chỉ là hình thức bề ngoài, còn tu là phải hằng quán chiếu gạn lọc phiền não có thực chất đạo đức bên trong. Quy y và đi chùa suông như thế thì thử hỏi làm sao có lợi ích?!
Vì không chịu học hỏi để biết rõ đường lối tu hành, nên mới sanh ra có lắm chuyện tranh chấp nhân ngã thị phi. Người biết tu là người thường thấy lỗi lầm của mình mà không thấy lỗi lầm của người khác. Có thấy lỗi lầm của mình để sửa đổi chừa bỏ thì, đó mới thật là người khéo biết tu hành. Phật tử nên biết rằng, mỗi người có mỗi chủng tánh biệt nghiệp khác nhau. Nghiệp lực nặng hay nhẹ là tùy theo nghiệp nhân mà họ đã gây tạo. Có người thì nghiệp chướng quá nặng nề, có người thì tương đối nhẹ hơn. Do đó, nên trình độ tu tập và nhận thức của mỗi người mỗi khác. Phật tử đến chùa cùng sinh hoạt tu tập chung trong một môi trường, đó là cộng nghiệp. Tuy nhiên, trong cái cộng nghiệp đó, dĩ nhiên, là có nhiều cái biệt nghiệp khác nhau. Biệt nghiệp có ra là do mỗi người huân tập ảnh hưởng hấp thụ bởi môi trường sống chung quanh. Sự tác động ảnh hưởng trở thành quán tính nặng, nhẹ điều đó không sao tránh khỏi. Quán tính đó là nghiệp. Nghiệp là thói quen, là tập khí, là chủng tử do mỗi người huân tập mà thành. Thói quen, tất nhiên là có thói quen xấu và thói quen tốt. Nói cách khác, nghiệp có nghiệp lành và nghiệp dữ.
Người hay bươi móc những lỗi lầm của kẻ khác, chuyên vạch lá tìm sâu, bới lông tìm vết, đó là hạng người vướng phải thói quen rất xấu. Đó là hạng người ăn cơm nhà hay nói chuyện người ta. Thói quen nầy, do vì họ không biết tu tập để chuyển hóa nó. Chẳng những không có chuyển hóa mà ngày càng làm cho nó tác tệ phát triển mạnh hơn. Chùa là môi trường để tu tập, để chuyển hóa những hạt giống xấu thành những hạt giống tốt. Môi trường tốt là do từ mỗi cá nhân khéo biết tạo thành. Chùa cũng là nơi hội tụ đủ mọi thành phần, mọi giới và mọi trình độ nhận thức khác nhau. Không phải ai tới chùa cũng để luận bàn chuyện thiên hạ sự. Có người đến chùa cốt để nghe pháp và tìm hiểu học hỏi giáo lý Phật dạy. Họ luôn cố gắng nỗ lực thiết tha trong sự tu tập. Tùy theo hoàn cảnh của mỗi chùa mà có những cách hướng dẫn sinh hoạt tu học khác nhau. Tuy nhiên, dù hướng dẫn cách nào, mục đích chính nhắm tới vẫn là hướng dẫn mọi người tu tập đúng theo con đường giác ngộ và giải thoát. Đó là hướng dẫn đúng theo lộ trình chánh pháp Phật dạy. Vì thế, người Phật tử có quyền chọn lựa cho mình một nơi tu học thích hợp. Sự chọn lựa nầy không ai có quyền ngăn cản cả. Vì đó là lợi ích riêng cho cá nhân mình. Nếu xét thấy, nơi nào không thích hợp cho việc tu học của mình thì mình không đến. Nhưng thưa thật với Phật tử, trên thế gian nầy, Phật tử đi tìm một nơi hoàn toàn hợp theo lý tưởng ý muốn của mình thì chắc đốt đuốc cũng khó tìm ra. Tâm lý đứng núi nầy trông núi nọ, rốt lại chỉ chạy lòng vòng mà không đi tới đâu. Vì đến nơi nào cũng cảm thấy bất mãn không như ý mình cả.
Điều Phật tử nói, đến chùa nghe người ta đàm tiếu nhiều chuyện thị phi, phê bình, chỉ trích, nói xấu, chê bai, khen tặng v.v... việc nầy chùa nào mà lại không có?! Chẳng qua có ít hay nhiều đó thôi. Ở trong chùa, nơi thường xảy ra bàn tán chuyện thị phi nhiều nhất, phải thành thật mà nói là ở khu vực nhà bếp. Vì nơi đây là khu đặc biệt chuyên nghiệp của phái nữ. Người ta gọi khu nầy là khu nhiều chuyện nhất. Ai muốn biết chuyện gì xảy ra ở ngoài đời thì hãy đến khu vực nầy. Bởi khi làm việc xắt gọt, nấu nướng, xào chiên v.v... họ thường chụm ba, chụm bảy tất nhiên, khi đó là phải đem chuyện thiên hạ ra nói. Cho nên có lắm người đến chùa họ rất sợ bước chân đến khu vực nầy. Sở trường của đa số phái nữ là hay bươi móc nói xấu phê bình chê bai sau lưng người khác. Đó là nghiệp nặng của phái nữ. Nói thế, không phải là phái nam không có. Những nơi tụ họp bàn tròn, bàn vuông, bàn dài, tán hưu, tán vượn, tán ngẫu, tán dóc toàn nói chuyện bù khú thế gian, bình luận thiên hạ sự, hết chuyện ngoài đời tới chuyện trong đạo, đó cũng là sở trường của mấy ông nhiều chuyện lắm mồm lắm mép. Nơi đâu mà lại không có những chuyện nầy xảy ra! Vì đó là vô minh nghiệp hoặc sâu nặng của chúng sinh. Bởi vậy, nên mới có xảy ra nhiều việc đôi chối và làm mất hết tình cảm thân thiết với nhau.
Có người hay nói xấu sau lưng người khác, nói xong họ không chịu trách nhiệm lời nói của mình. Khi nói, họ không chịu kiểm soát lời nói của họ. Lời nói của họ toàn chứa đựng những vị chua cay độc ác làm cho đối phương phải nếm mùi buồn khổ. Họ phun ra lời nói độc ác mà họ không hề hay biết. Tuy họ không chịu trách nhiệm những gì họ nói, nhưng họ đâu có biết rằng, khi thốt ra thành lời rồi tất nhiên, đều phải có quả báo. Đã có nhân thì làm sao tránh khỏi quả báo? Dù muốn hay không họ cũng phải trả quả báo theo luật nhân quả. Họ tưởng lời nói giống như gió thoảng mây bay không có quả báo. Nghĩ thế là họ đã sai lầm to. Nếu không có quả báo thì, tại sao Phật Tổ đều khuyên người Phật tử nên tu cái khẩu nghiệp? Dù họ tạo ra bao nhiêu phước đức cuối cùng, họ cũng bị cái khẩu nghiệp của họ đốt phá thiêu hủy hết. Thật là đáng thương xót lắm thay! Thế nên, cùng là đi chùa mà người đi chùa thì có phước, còn người đi chùa thì lại gây thêm tội lỗi. Nói rõ hơn, cùng một việc làm mà người làm có phước còn người làm lại có tội. Có phước là vì họ làm bằng cái tâm hoan hỷ buông xả và họ không bao giờ dùng lời nói nặng nhẹ sai khiến hay nói xấu bất cứ ai. Họ luôn ý thức và gìn giữ chánh niệm. Đó là người khéo biết tu tạo tài bồi phước đức cho mình. Ngược lại, có tội là vì họ làm bằng cái tâm tham, sân, si, đố kỵ ganh tỵ, hết hại người nầy tới hại người kia, vì bản ngã mà họ tạo ra rất nhiều tội lỗi bởi cái khẩu nghiệp của họ. Hạng người nầy họ chỉ biết đến chùa làm chút ít công quả, nhưng thực tế thì họ không biết tu hành gì cả. Người khéo biết tu là phải tu ở nơi ba nghiệp. Trong ba nghiệp, cái khẩu nghiệp làm cho mình và người đau khổ nhiều nhất. Thế nên, người biết tu hành và sợ quả báo thì phải nên tránh cái khẩu nghiệp nầy.
Hơn nữa, có người đi chùa lâu năm mà họ không có chút tiến bộ nào trên đường tu tập. Tại sao như thế? Bởi vì họ chỉ biết đi chùa cầu khẩn van xin cúng bái thôi, chớ họ không có cái tâm tha thiết trong việc tu học. Vấn đề nầy, chúng tôi cũng đã có nói qua rải rác trong những câu hỏi có liên quan đến việc đi chùa của người Phật tử, trong hai quyển: 100 Câu Hỏi Phật Pháp tập 1 và 2. Như trong tập 2, ở trang 339, câu hỏi số 98: "Một người thường đi chùa nhưng tánh tình vẫn không thay đổi". Thiết nghĩ, Phật tử nên đọc lại câu hỏi nầy thì sẽ biết rõ hơn.
Trở lại câu hỏi của Phật tử, Phật tử nói vì chuyện thị phi mà làm cho Phật tử muốn thối thất Bồ đề tâm. Đây là một tâm lý rất thường tình của con người không sao tránh khỏi. Đa số Phật tử đi chùa chỉ thích làm công quả để có phước, chớ ít khi chịu nghiên cứu học hỏi tu tập. Do đó, nên khi đụng chuyện khó khăn không như ý mình thì liền thối thất Bồ đề tâm. Đó chỉ là thiệt hại cho mình mà thôi. Trường hợp của Phật tử, nếu xét thấy mình chưa đủ bản lãnh hay không thể nhập cuộc với họ, thì tốt nhứt là nên tránh duyên. Nghĩa là không nên lân la gần gũi những nơi hay nhiều chuyện. Nhất là đối với những người hay lắm chuyện nhiều lời, thường nói xấu sau lưng kẻ khác, thì mình nên tránh xa không giao du thân thiện với họ. Phật tử nên khéo léo uyển chuyển linh động tạo cho mình có được cái tâm an lạc trong khi đến chùa tu học. Phật tử nên theo sự hướng dẫn của chư Tăng, Ni mà chuyên cần tu tập. Nếu là ngày thọ bát thì Phật tử chỉ một bề quyết chí tu học thôi, còn ai có nói gì thì Phật tử cũng đừng quan tâm nghĩ đến. Bởi Phật tử tu cho mình chớ không phải tu cho họ. Khi Phật tử chịu khó tu tập vững vàng rồi, dù cho ai có nói ngửa nói nghiêng, nói gì đi chăng nữa, thì tâm của Phật tử vẫn giữ vững chắc như kiềng ba chân. Nếu chưa được như vậy, thì tôi thành thật khuyên Phật tử không nên tiếp xúc gần gũi với những hạng người đó. Vì kẻ hay nói xấu sau lưng người khác, đó là hạng tiểu nhơn mình nên lánh xa. Gần họ chỉ chuốc thêm phiền não mà thôi. Tránh nhân thì không có quả. Phật tử không nên vì họ mà thối tâm bồ đề. Mình phải có lập trường vững chắc trong sự tu học. Không phải vì người nầy, người nọ không tốt mà mình phải thối tâm. Con đường tu học để được giác ngô giải thoát, tất nhiên, chúng ta phải gặp nhiều chướng duyên khó khăn trở ngại. Gương xưa của các bậc Hiền Thánh đã cho ta thấy rất rõ điều đó. Không có sự thành công tốt đẹp nào mà không trải qua những chướng ngại gian lao thử thách. Muốn trở thành một con dao sắc bén, tất nhiên, con dao đó phải trải qua một quá trình rèn luyện. Một tượng Phật được tướng hảo quang minh mà chúng ta tôn thờ lễ bái, tất nhiên, tượng Phật đó cũng phải trải qua một quá trình tạc tạo tô đắp, điêu khắc v.v... của những bàn tay nghệ nhân đầy nghệ thuật. Trước khi trở thành con dao hay tượng Phật, Bồ tát, thì tất cả những vật tạo nên chỉ là một thanh sắt vụn hay những bao xi măng cốt sắt hoặc là những khúc gỗ ở ngoài rừng. Thử hỏi có ai sử dụng hay tôn thờ chiêm bái những thứ đó không? Cũng thế, muốn trở thành một con người hoàn thiện, tất nhiên, chúng ta cũng phải trải qua những chướng duyên khó khăn trong tiến trình tu tập. Nghĩa là phải chịu sự rèn luyện lâu ngày mới thành tựu tốt đẹp được. Nghĩ thế, dù gặp bất cứ nghịch cảnh nào, chúng ta cũng phải bền tâm kiên nhẫn để vượt qua. Có thế, thì chúng ta mới thành công trong sự nghiệp tu học vậy.
Kính chúc Phật tử luôn có đầy đủ nghị lực và trí tuệ sáng suốt để vượt qua mọi khó khăn thử thách trên bước đường tu tập cho đến ngày thành công viên mãn Phật quả.